0 محصولات
نمایش سبد خرید
آشنایی با هنر خراطی در صنعت چوب
آشنایی با هنر خراطی در صنعت چوب
خراطی چیست؟
از زمان های قدیم تا به امروز چوب و ساخت وسایل چوبی در زندگی ما اهمیت ویژه ای داشته است.با گذشت زمان و کسب مهارت های متفاوت در زمینه حالت دهی به چوب به هنر خراطی دست پیدا کردیم.خراطی از سه هزار سال پیش در دنیا رواج دارد.در بسیاری از کشورها از مصر گرفته تا اروپا ، از چین گرفته تا آمریکا این هنر قدمت دارد .واژه خراطی ریشه عربی دارد و از فعل خرط به معنای تراش و متقارن سازی چوب یا جدا کردن پوست چوب است. بعضی افرادخراطی را با نجاری یکی می‌دانند اما این دو شاخه باهم کاملا تفاوت دارند. در هنر نجاری، نجار سعی میکند تا از کنار هم قرار دادن انواع چوب، احجام گوناگون ایجاد کند در حالیکه در هنر خراطی، خراط با تراش چوب محصول مورد نظر را ایجاد میکند. نمونه‌هایی از هنر خراطی را میتوان در گهواره، پایه آباژور، پایه میز، شمعدان، ظروف چوبی و … مشاهده کرد.
از شهرهای مهم تولید محصولات خراطی چوب میتوان به رشت، ارومیه، سقز، دزفول، چالوس، ساری، سنندج، اردبیل، تبریز و تهران اشاره کرد. خراطی چوب از صنایع دستی و هنرهایی است که کم و بیش در اغلب شهرهای ایران رایج است. در خراطی چوب از چوب های مختلفی استفاده می شود ولی از متداول ترین آن ها میتوان به گردو، نارون، توسکا، زبان گنجشک، شمشاد، بید، گلابی، چوب سفید و چنار اشاره کرد.
نمونه هایی از آثار خراطی در گذشته
قدیمی‌ترین اثر خراطی مربوط به مقبره توتانخامون در مصر و برای سه هزار سال پیش میباشد. آثار کشف شده در مصر هم قدمتی به اندازه ۱۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح دارند. در آن زمان برای تراش چوب به دو نفر نیاز بود تا یک نفر چوب را چرخانده و دیگری با ابزار تیز به چوب درحال چرخش فرم دهد. پس از آن در قرون وسطی رومیان این هنر را گسترش دادند و با اضافه کردن پدال به ماشین خراطی، کار را ساده و از آن در کارهای دیگری مانند خم کردن فلزات استفاده کردند.
در نقش های برجسته تخت جمشید که به حدود 1500 سال پیش بر می گردد،رد پای خراطی و سازه های چوبی دیده میشود. با استناد به بعضی کتاب های به جا مانده از گذشته، در ایران مغازه یا به اصطلاح دکان خراطی وجود داشته است ، که به صورت تخصصی به این امر می پرداختند.
نحوه انجام خراطی
برای ساخت فرآورده های چوبی خراطی، مراحل گوناگون و متعددی طی می شود که به ترتیب عبارتند از:
انتخاب نوع چوب برای ساخت محصول
برش چوب توسط اره نواری و رنده به اندازه مورد نیاز محصولی كه ساخت آن مورد نظر است.
بستن چوب بریده شده به دستگاه خراطی و گرد كردن آن و یا اصطلاحاً به صورت نیمه كاره درآوردن
در این مرحله اگر تولید كالایی توخالی مورد نظر باشد، كار نیمه كاره را توسط سه نظام به دستگاه خراطی بسته و داخل آن را خالی می كنند.
مرحله آخر تكمیل كار نیمه كاره و پرداخت قسمت خارجی آن توسط سمباده میباشد و پس از آن محصول را با استفاده از سیلر، كیلر، نیم پلی استر، پلی استر، لاك الكل و … پوشش داده و به بازار عرضه می كنند.
انواع دستگاه خراطی
دستگاه‌های خراطی براساس چگونگی انتقال نیروی محرکه به دو دسته تقسیم میشوند:
دستگاه خراطی چند سرعته: همانطور که از نام این دستگاه مشخص است، سرعت‌های مختلفی داشته و به‌راحتی فقط با عوض کردن وضعیت کلید میتوان سرعت آن را تغییر داد.
دستگاه خراطی تک سرعته: تغییر سرعت در این نوع دستگاه با تعویض جای تسمه روی فولی پله‌ای اتفاق می‌افتد. فولی‌ها بر عکس هم قرار گرفته‌اند که یکی روی محور اصلی و دیگری موازی آن روی محور نیش در لنگه قرار میگیرد. هر چه قطر فولی بزرگ‌تر باشد و قطر فولی لنگه کوچک‌تر ، سرعت دستگاه بیشتر خواهد بود و بالعکس.
همچنین دستگاه خراطی را براساس نوع پایه به دو دسته رومیزی و پایه‌دار تقسیم می‌کنند. بدنه دستگاه خراطی پایه دار روی پایه قرار میگیرد اما در نوع رومیزی، دستگاه پایه نداشته و باید روی میز قرار بگیرد.
ماشین خراطی با ابزار های بار دهنده دستی
دستگاه خراطی ساده نیز دارای دو نوع ایستاده و رومیزی است. دستگاه خراطی رومیزی نسبت به نوع ایستاده آن دارای حجم کم تر، قدرت پایین تر و وزن کم تر است و برای خراطی نمودن قطعات کوچک از آن استفاده می شود. این دستگاه به علت بدنه ضعیف نسبت به نوع ایستاده، برای انجام کارهای بزرگ محدودیت دارد.
ماشین خراطی کپی تراش
دستگاه خراطی کپی تراش دارای چند دهانه است و در یک زمان مشخص، یک یا چند قطعه را با توجه به کلیشه ای که روی آن قرار داده شده هم زمان خراطی می کند. کلیشه ها دارای فرم های مختلفی هستند و فرم خراطی قطعات از روی آنها کپی می شود.
ماشین خراطی CNC
دستگاه خراطی CNC نیز دارای چند دهانه است و یک یا چند قطعه بطور هم زمان در این دستگاه خراطی می شود. در دستگاه خراطی cnc طرح دلخواه توسط نرم افزار طراحی شده و وارد سیستم دستگاه می شود و عمل خراطی نسبت به طرح انجام می شود. در دستگاه خراطی cnc علاوه بر کار خراطی، قابلیت انجام منبت روی سطح قطعات چوبی نیز وجود دارد و این کار با دقت بالا و با کیفیت مطلوب انجام می شود.
اجزای تشکیل دهنده دستگاه خراطی
هر دستگاه خراطی از چهار بخش اصلی تشکیل شده است.در ادامه شما را با این 4 بخش آشنا میکنیم:
بدنه اصلی : طراحی بدنه اصلی مانند ریل بوده تا تکیه گاه ابزار (پیش پا) و فک متحرک (پله) روی آن به راحتی حرکت کنند. اگر دستگاه شما پایه دار است، پایه ها به زیر بدنه اصلی وصل شده است.
فک ثابت : در قسمت سر بدنه فک ثابت قرار گرفته و در واقع محفظه‌ای است که موتور در آن تعبیه شده و نیروی چرخشی را از این قسمت به سایر قسمت‌ها مانند نیش و سه نظام منتقل میکند.
فک متحرک : فک متحرک که به آن پله هم می‌گویند به صورت کشویی روی بدنه قرار گرفته و با داشتن حالت ریلی به عقب و جلو حرکت میکند. این قسمت نسبت به طول قطعه کار تنظیم شده و با اهرم در جای خود ثابت میشود. روی فک متحرک، مرغکی دوکی شکل تعبیه شده که محور آن در امتداد محور نیش بوده و به‌صورت آزادانه می‌چرخد.
تکیه گاه ابزار : همانطور که از نام این قسمت پیداست، پیش پا به عنوان تکیه‌گاهی برای ابزار بوده و مانند پله روی ریل در جهات مختلف حرکت میکند و با چند اهرم عقب، جلو و ارتفاع آن تنظیم میشود.
ابزارهای اصلی در حرفه خراطی
مغار، نون گاز، اسکنه و جداکننده همگی از ابزارهای اصلی هستند. پولاد و نون گاز وظیفه بریدن الياف چوب را برعهده دارند اما اسکنه برای تراش و کندن چوب استفاده میشود.لباس کار یک خراط، نباید گشاد باشد و باید در هنگام کار با دستگاه از عینک و ماسک های تنفسی استفاده کند. زمانی که دستگاه درحال کار است هیچگاه نباید به چوب دست زد. یک خراط در هنگام کار، نباید از زیورآلات در دست خود مثل انگشتر و ساعت استفاده کند.
تفاوت هنر خراطی با نجاری در چیست؟
خراطی به معنای تراشیدن و متقارن سازی یا جدا کردن پوست چوب است. نجاری با خراطی کاملاً متفاوت است.نجار با وصل کردن چوب‌های مختلف، احجام گوناگون می‌سازد .اما خراط با تراشیدن تکه چوب، حجم یا شی موردنظر را می‌سازد.برخی به اشتباه هنر زیبای خراطی را شاخه‌ای از نجاری می‌دانند ، اما این هنر شاخه‌ای از نجاری نبوده و خود شاخه‌ای جداگانه دارد.کار خراطی به‌قدری لذت‌بخش و متنوع است که برخی آن را به نجاری ترجیح داده و فقط به خراطی می‌پردازند.
0